سابقه نوشتن به هزاران سال قبل میرسد و بشر در آغاز تمدن و ابداع خط از گل رس لوحه هایی میساخت و برای نوشت مطالب خود استفاده میکرد؛این الواح با حرارت آفتاب خشک یا با آتش پخته میشد.2500 سال پیش از میلاد بود که برای ثبت و ضبط کلمات، مسئله نوشتن بر کاغذ مطرح گردید. امروزه یکی از نیازهای بشر در طول زندگی، کاغذ است. کاغذ به عنوان اصلی ترین وسیله برای ثبت تاریخ و تمدن بشر، سواد آموزی، طراحی و هنر و … مورد استفاده قرار می گیرد.امروزه بیش از 300 نوع کاغذ در اختیار مردم قرار گرفته که با توجه به ویژگی ها و شکل ظاهری، کاربرد متفاوتی دارند. برای آشنایی بیشتر با کاغذ ما را همراهی نمایید.
کاغذ چیست ؟
کاغذ به ماده ای گفته میشود که از خمیر کتان یا پنبه یا کنف یا چوب یا ضایعات کشاورزی یا بعضی گیاهان مثل بامبو و … ساخته شود و به کار نوشتن یا کشیدن یا ساختن شی سه بعدی آید و در اصطلاح علمی عبارت است از تراکم الیاف سلولزی که به طور نامنظم داخل یکدیگر شده و در نتیجه یک ماده فشرده را تشکیل میدهد که در ابعاد و اوزان مختلف به دست می آید.
کاغذ از زمان اختراع آن تا به امروز قابل اعتمادترین وسیله انتقال اندیشه بشر بوده است و نقش مهمی در جمع آوری و ذخیره اطلاعات و دانش بشر که نتیجه ای از تجربیات و تفکرات اوست، دارد و از این رو با پیدایش مرکب و صنعت چاپ و مواد رنگ دار این اندیشه بشری با ابزار نوین درآمیخت و به صورت یک پدیده مهم امروزه با آن برخورد میگردد .
تاریخچه کاغذ
پاپیروس نامی است که به عنوان اولین کاغذها می شناسیم.این واژه ریشه مصری داشته و نام علمی نی مردابی بسیار بزرگ بوده که به فراوانی در رودخانه نیل می روییده و مصریان باستان از ساقه آن نوارهای نازک و ظریفی تهیه میکردند و آنها را کنار یکدیگر قرار می دادند و به وسیله فشار و صیقل دادن آن را به شکل ورق در می آوردند ، تا بتوانند روی آن بنویسند. واژه Paper به معنی کاغذ هم از نام papyrus گرفته شده است.
برگهای پاپیروس نسبتاً شکننده بودند و بنابراین به فکر افتادند از پوست بعضی حیوانات مثل گوسفند، آهو و گوساله استفاده شود.نخستین باردرشهر پرگاموس واقع در آسیای صغیرصنعتگران از پوست حیوانات با شیوه های مخصوص پوستهای درخشان و نازکی به دست آوردند که خیلی بادوام تر و نرمتر از پاپیروس بود و معروفترین آنها کاغذ پرگامنت بود. پرگامنت از نام شهر پرگاموس گرفته شده که از مراکز تولید و توزیع این کاغذ بوده است. مردمان یونان به پاپیروس، کارتِس ( cartes ) میگفتنن و کلمه کارتس به زبان عربی قرطاس گفته شده است که در حقیقت همان پاپیروس است که از شهرهای واقع در دلتای مصر آن را به یونان بردند.
چینی ها اولین و نخستین مردمانی بودند که بیش از دوهزار سال پیش،کاغذهایی مانند کاغذهای امروزی ساختند.ایرانیان مسلمان شیوه ساخت کاغذ را در سده نخست پس از اسلام از چینی ها آموختند و آن را بهبود بخشیدند. شهر سمرقند برای سالها بزرگترین مرکز ساخت و خرید و فروش کاغذ بود.سپس در شهرهای دیگراز جمله بغداد،دمشق، قاهره،مراکش،جزیره سیسیل و شهرهای مختلف اسپانیا،کارخانه های کاغذ سازی به راه افتاد.یافته های باستان شناسی نشان میدهند که از قرن اول میلادی در چین کاغذ وجود داشته است. به مرور زمان شیوه تهیه کاغذ بهتر شد و آن را با الیاف گیاهانی مانند خیزران میساختند. عربها این محصول را به اروپا بردند و در سال 1150میلادی، غربیان نخستین کاغذ سازی را دراسپانیا بنا کردند. ماشین تولید انبوه کاغذ را چینی ها اختراع کردند. نخستین اسکناس نیز در سال 1024 میلادی در چین تهیه و مبادله شد.امروزه از چوب درختان یا گیاهانی مانند نیشکر و گندم برای تهیه کاغذ استفاده میشود .
ساخت کاغذ
کاغذ یکی از فراورده های مهم چوب است. برای ساخت کاغذ ابتدا تنه درخت را به وسیله دستگاه خردکن به خورده چوب و براده چوب تبدیل میکنند. سپس خرده چوبها را به وسیله مواد شیمیایی و روشهای مختلف در برج پخت خمیر تجزیه میکنند وازآنها الیاف سلولزی به دست می آید که خمیر کاغذ نامیده میشود.ازدرهم رفتن الیاف سلولزی و بعد از پرس آنها ورقه کاغذ ساخته میشود.خمیر کاغذ بیشتر از چوب سوزنی برگان ساخته میشود،زیرا الیاف طولانی تر دارند.روش کار به این گونه است که ابتدا الیاف سلولزی را در آب قرار میدهند تا رطوبت کافی جذب و حالت خمیری و نرم پیدا کند.سپس بر روی یک صفحه شبکه ای قرار میدهند تا خشک شود و حالت یکدست پیدا کنند. الیاف نیز با از دست دادن رطوبت خود به یکدیگر نزدیک میشوند و در نقاطی که روی یکدیگرقرار گرفته اند یک پیوند فیزیکی ایجاد میشود که این الیاف را به هم متصل میکند.
سایز کاغذ
اندازه کاغذ از نظر برش طبق استانداردهای مختلف طبقه بندی میشود.یکی از مهمترین طبقه بندیهای بین المللی، استاندارد A است. در این استاندارد از A0 که بزرگترین اندازه است،هرچه عدد بزرگتر میشود ابعاد کاغذ نصف میگردد. به طوری که :
A0:84.1*118.9 cm
A1:59.4*84.1 cm
A2:42*59.4 cm
A3:29.7*42 cm
A4:21*29.7 cm
A5:14.8*21 cm
A6:10.5*14.8 cm
کاغذ A4 کاربرد ترین و پرمصرف ترین نوع کاغذ است.بیشترین مصرف کاغذ A4 در شرکتها و ادارات میباشد.در نتیجه کیفیت نوع کاغذ و همچنین قیمت مناسب کاغذ A4 برای مدیران شرکتها و موسسات بسیار حائز اهمیت میباشد.کیفیت بالا و قیمت مناسب کاغذ موجب میگردد که یک برند، جایگاه ویژه ای را در بازار کاغذ پیدا کند.بررسیها حاکی از آن است که کیفیت بالای کاغذ با طول عمر دستگاه هایی که از کاغذ استفاده میکنند،رابطه مستقیمی دارد.برای مثال دستگاه کپی، دستگاه پرینتر،دستگاه فکس و سایر دستگاه هایی که ماده اصلی مصرفی آنها کاغذ است،طول عمر مشخصی دارند،که قطعاً با استفاده از کاغذهای مناسب و با کیفیت بالا میتوان بیشترین استفاده را از طول عمر مفید دستگاه داشت.
انواع کاغذ و کاربرد آن
1- کاغذ کاهی
کاغذ کاهی یا در اصطلاح کاغذ روزنامه، کاغذی است که از تفاله چوب به دست می آید. به این صورت که از تفاله های چوب خمیری درست میکنند و سپس کاغذ را از آن تولید میکنند. کاغذهای نخودی یا بازیافتی یا قهوه ای نام های دیگری ست که به این کاغذ اطلاق میشود.
چاپ روی کاغذ کاهی که معمولاً با چاپ افست انجا میشود، برای کارهای سریع مانند چاپ روزنامه مفید است. ناشران معمولاً از چاپگرهای چهار رنگ و با کیفیت برای چاپ روی کاغذ کاهی استفاده میکنند که معمولاً چاپگرهای مدرن با سرعت بالا هستند .
همه چیز درباره چاپ افست
کاربرد کاغذ کاهی
کاغذ کاهی ارزانترین کاغذ موجود میباشد و به همین دلیل کاربرد بسیار زیادی دارد . از این کاغذ میتوان برای کاغذ الگو، پیچیدن میوه ها، دور نان ساندویچ یا به عنوان کاغذ روزنامه یا حتی چرکنویس استفاده کرد.این کاغذ در صنعت چاپ و بسته بندی، برای چاپ آگهی ها بسیار مناسب است، چون هم نازک است و هم کیفیت چاپ روی آن عالی ست و نسبت به کاغذهای دیگر،هزینه کمتری دارد و مقرون به صرفه است.
نکته مهم این است، که این کاغذ برای محیط زیست مفید است چون یک کاغذ بازیافتی ست یا اگر بازیافتی نباشد از الیاف نیشکر و پنبه در تولید آن استفاده شده است؛بنابراین باعث میشود تا تعداد درخت کمتری قطع گردد.همچنین در ساخت این کاغذ از مواد شیمیایی برای حذف لیگنین استفاده نمیشود و بنابراین این کاغذ قابلیت بازیافت زیادی دارد.
2- کاغذ گلاسه
کاغذ گلاسه نوعی کاغذ است که روکشی براق روی آن کشیده شده تا سطحی صاف و هموار پیدا کند و مقاوت بیشتری داشته باشد.این کاغذ به علت جذب یکنواخت جوهردر چاپ استفاده زیادی دارد. از موارد استفاده آن میتوان به کتابهای عکسدار،مجله،روزنامه،کارت ویزیت و… اشاره کرد.درکاغذ گلاسه نشاسته برای هموار شدن کاغذ و جذب جوهرو پلاستیک برای ضد آب بودن به خمیر کاغذ اضافه میشود.کاغذ گلاسه مرغوبترین نوع کاغذ است که هر چه سنگین تر باشد،یعنی گرماژ آنها بیشتر باشد،کیفیت چاپ روی آنها بهتر است. معمولاً طرح های رنگی یا اعلا را روی کاغذ گلاسه چاپ میکنند.
درباره مقوا گلاسه بیشتر بدانید
3- کاغذ حرارتی
کاغذ حرارتی نوعی کاغذ مرغوب ویژه است که با یک ماده شیمیایی پوشانده میشود. هنگامی که این پوشش در معرض گرما قرار گیرد، رنگ کاغذ را تغییر میدهد. این کاغذ در چاپ حرارتی به ویژه برای دستگاه های ارزان و سبک مانند صندوق و کارتخوان پردازه به کار میرود. سطح کاغذ با مخلوط جامدی از رنگ و آرایه مناسب پوشانده میشود. این آرایه ترکیبی از موادی با رنگ متغیر مانند فلوئوران است.هنگامی که آرایه تا بالاتر از دمای ذوب خود گرما ببیند، رنگ با اسید واکنش نشان میدهد و از حالت بیرنگ به شکل رنگی تغییر می یابد.این تغییر مدتی پایدار میماند تا این که آرایه دوباره به شکل جامد خود بازگردد. معمولاً پوشش در معرض گرما به رنگ سیاه در می آید؛ ولی گاهی آبی و قرمز نیز به کار میرود.
ماده شیمیایی که کاغذ های حرارتی را می پوشاند BPA ( بیسفنول آ ) است که برای غدد درون ریز مضر است.این ماده طی فرایند بازیافت کاغذ میتواند از طریق مخلوط شدن با کاغذ غیر حرارتی معمولی،کاغذ بازیافتی را آلوده کند.همچنین هنگامی که یک رسید از جنس کاغذ چاپ حرارتی را به مدت پنج ثانیه در دست می گیرید حدود یک میکروگرم از این ماده میتواند به آسانی به پوست انتقال یابد.این مقدار در شرایطی است که دستتان خشک باشد.زیرا اگر دست مرطوب یا چرب باشد مقدار نفوذ این ماده به پوست می توانند تا ده برابر افزایش یابد.بنابراین مقدار نفوذ BPA در یک صندوقدار که روزانه حدود ده ساعت باید تعداد زیادی از کاغذهای چاپی حرارتی را جا به جا کند به 71 میکروگرم می رسد که حدود 42 برابر تحمل روزانه است.
بیسفنول آ،برای ثبات و مقاومت در برابر حرارت بعنوان پوشش استفاده می شود و چاپ بدون جوهر را در رسیدهای صندوق پول نقد ممکن میسازد.
4- کاغذ پلاستیکی
این نوع کاغذ از مواد پلاستیکی یا لاتکس latex تولید میشود یا اینکه با پوشش دادن کاغذ معمولی با مواد پلاستیک ساخته میشود.هر چند که قیمت آن گران است اما برای تولید محصولات ضد آب،مثل نقشه و کتاب کودکان وغیره کاربرد دارد.جنس آن بسیار زبر و خش و قابل شستشو می باشد.چاپ این نوع کاغذ نیاز به مرکب و تکنیک خاص دارد .
5- کاغذ عکاسی
کاغذی با پوشش مواد شیمیایی حساس به نوراست که برای چاپ عکس مورد استفاده قرار میگیرد. کاغذ عکاسی شبیه به فیلم عکاسی است و از ترکیب ژلاتین و نقره برمید ساخته میشود با این تفاوت که پایه کاغذ عکاسی از فیبر است .
6- کاغذ سنگ
کاغذ سنگ با نام های کاغذ معدنی،کاغذ سنگ مرمر،کاغذ معدنی غنی شده نیز شناخته میشود.در روند تولید کاغذ سنگ از چوب استفاده نمی شود بلکه از ماده ای به نام کلسیم کربنات استفاده میشود که همین امر خاصیت ضد آب بودن به این نوع کاغذ میدهد.
کاغذ سنگ نسبت به کاغذ معمولی بافت نرم تری دارد و دانه دار نیست . سطح آن شبیه به تخم مرغ آبپز شده است. همچنین این کاغذ در برابر پارگی و هر نوع آسیب دیگر بسیار با دوام بوده و قابلیت چاپ پذیری بالایی دارد.ضد آب بودن از خصوصیات بارز این کاغذ است.همچنین این کاغذ بار الکتریسیته ساکن را به خود نگرفته و بدون اسید است.بدین معنا که PH آن خنثی است.در برابر روغن و حشرات نیز مقاوم است.
دانه دار نبودن بافت کاغذ سنگ باعث شده که سطح آن نسبت به سطح کاغذ معمولی نرمتر و مسطح تر باشد و نیازی به خدمات تکمیلی چاپ مثل روکش سلفون یا لمینت نداشته باشد.این کاغذ به آسانی و بدون ایجاد دود سمی میسوزد.منبع اصلی مواد اولیه آن پسماند معادن یا سنگ بری های سنگ مرمر است که آسیاب شده و به پودر سنگ تبدیل میگردد.در تولید کاغذ سنگ از آب،اسید و سفید کننده ها استفاده نمیگردد.کاغذ سنگ میتواند در دستگاههای Inkjet یا دستگاههای با مرکب جامد همچون افست، لترپرس و فلکسو استفاده گردد.با این حال در پرینترهای لیزری حرارت بالا به خوبی جوابگو نیست. این کاغذ را در گرماژ 220 تا 240 می توان تهیه کرد .
این محصول در نوشتار و لوازم تحریر،یادداشت، پوستر، کتاب، مجله، ساک دستی و تهیه انواع گلدان های مقوایی ضد آب … کاربرد دارد . کاغذ سنگ از لحاظ بازیافت زیست تخریب پذیر نیست با این حال در شرایط بازیافت تجاری و تحت اثر نوردهی تجزیه پذیر خواهد بود.
7- کاغذ پشت چسبی
کاغذ پشت چسبی برای چاپ لیبل مورد استفاده قرار میگیرد که تنها با گرماژ 300 ارائه میشود.
8- کاغذ تحریر
کاغذ تحریر به دلیل داشتن سطح بافت دار ، قدرت جذب بالایی دارد . بخاطر این ویژگی از آن در چاپ رنگی استفاده میکنند. همچنین این کاغذ ها مقاومت نسبتا بالایی دارند که موجب طول عمر طولانی آنها میشود. بنابراین میتوان از آنها برای نگه داری مدارک در طولانی مدت،بایگانی، سربرگ،تراکت و مجلات استفاده کرد. این کاغذها را در گرماژ 60 ، 70 ، 80 و همچنین در رنگ بندی متنوع می توان تهیه کرد .
لینکهای مرتبط: